Geri dönüşümün amacı; kaynakların gereksiz kullanımının önlenmesi ve atıkların kaynağında ayrıştırılarak miktarının azaltılmasıdır. Demir, çelik, kağıt, plastik, cam gibi maddelerin geri dönüşümü, geri kazanımı ve tekrar kullanımı, doğal kaynakların tükenmesini önleyecek, bu durum; kullanılan enerjiden büyük ölçüde tasarruf sağlayacaktır. Örneğin kullanılmış kağıdın tekrar kağıt imalatında kullanılması ile hava kirliliği %74-94, su kirliliği %35, su kullanımı %45 azalırken, bir ton atık kağıdın kağıt hamuruna katılmasıyla 8 ağacın kesilmesi önlenebilmektedir.
Geri Kazanım : Geri Dönüşümden farklı olarak Geri Kazanım, atıklardan enerji elde edilmesini de kapsamaktadır. Geri kazanım, hem katı atık depo sahalarının gereksiz yere işgal edilmemesine hem de maddi olarak kazanç sağlamasına olanak vermektedir. Sağlıklı bir geri dönüşüm ve kazanım sisteminin ilk basamağı bu malzemelerin kaynağında ayrıştırılıarak toplanmasıdır. Geri dönüştürülebilir nitelikteki bu atıklar, diğer atıklara karıştığında bu malzemelerden üretilen ikincil malzemeler çok daha düşük kalitede olmakta ve hatta çoğunlukla bu işlemler mümkün olmamaktadır. Bu yüzden geri dönüşüm işleminin en önemli basamağını kaynakta ayrı toplama işlemi oluşturmaktadır.
Tekrar Kullanım : Ürünün, tüketicinin kullanımının sonrasında her hangi bir fiziksel/kimyasal veya biyolojik işleme tabi tutulmadan tekrar aynı amaç için değerlendirilmesi süreci, tekrar kullanım olarak nitelendirilebilir.
Geri Dönüşüm Sisteminin Basamakları
1. Kaynakta ayrı toplanması : Değerlendirilebilir nitelikli atıkların, oluşturuldukları kaynakta çöple karışmadan ve kirlenmesine izin verilmeden ayrılarak toplanması. Bu şekilde bu tür atıkların diğer çöplerle karışmadan ayrı toplanması, geri dönüşüm basamaklarında zamandan tasarruf sağladığı gibi kirlenmesinin önlenmesi ile ayrıca yıkanmasına da gerek kalmayacaktır. Böylece kaynağından ayrı toplama işlemi ile sudan tasarruf sağlanmış olacaktır.
2. Sınıflama : Bu işlem kaynağında ayrı toplanan malzemelerin cam, metal plastik ve kağıt bazında sınıflara ayrılmasını sağlayacaktır. Bu sınıflama değerlendirilecek çöplerin ayrı ayrı geri dönüşüm tesislerine ulaştırılmasını sağlayacaktır. Kaynağında sınıflama yapılmadan toplanan çöpler ana çöp alanlarına taşınacak. Bu bölgelerde ayrıştırılarak yeniden değerlendirilme işletmelerine taşınacaktır. Kaynağında sınıflara ayrılması zaman, nakliye ve işçilikten tasarruf yapılmasını sağlayacaktır.
3. Değerlendirme : Temiz, ayrılmış ve kullanılmış malzemelerin ekonomiye geri dönüşüm işlemidir. Bu işlemde malzeme kimyasal ve fiziksel olarak değişime uğrar ve yeni bir malzeme olarak ekonomiye geri döner.
4. Yeni ürünü ekonomiye kazandırma : Geri dönüştürülen ürünün yeniden kullanıma sunulmasıdır.
Geri dönüştürme metodları her malzeme için farklılık göstermektedir:
Alüminyum:
Atık alüminyum küçük parçacıklar halinde doğranır. Daha sonra bu parçalar büyük ocaklarda eritilerek, dökme alüminyum üretilir. Bu sayede atık alüminyum, saf alüminyum ile neredeyse aynı hale gelir ve üretimde kullanılabilir.
Kağıt:
Kağıt, ilk önce kağıt çamurunun hazırlanması için, su içerisinde liflerine ayrılır. Eğer gerekirse içinde lif olmayan yabancı maddeler için temizleme işlemine tutulur. Mürekkep ayırıcı olarak, sodyum hidroksit veya sodyum karbonat kullanılır. Daha sonra hazır olan kağıt lifleri, geri dönüşmüş kağıt üretiminde kullanılır. Kağıt, insanlığın önemli ihtiyaç maddelerinden biri olup, kağıt sanayisinin gelişimi, bir ülkenin endüstriyel ve kültürel gelişmişlik düzeylerinin belirlenmesinde önemli rol oynar. Atık kağıt sürekli olarak geri kazanılamaz. Eğer, belirli miktardaki kağıt sürekli olarak geri kazanılırsa, son kullanılma limitlerine çok kısa bir süre içinde ulaşılır. Her geri kazanımda, liflerin boyu kısalır ve liflerin yapışması için yardımcı maddeler ilave edilmeden yeni kağıt üretilemez.
Plastik:
Plastik atıklar öncelikle cinslerine göre ayrılarak geri dönüşüm işlemine tabi tutulur. Cinslerine göre ayrılan geri dönüşebilir plastik atıklar, kırma makinalarında kırılıp küçük parçalara ayrılır. İşletmeler bu parçaları doğrudan belli oranlarda, orijinal hammadde ile karıştırarak üretim işleminde kullanabildiği gibi; tekrar eritip katkı maddeleri katarak ikinci sınıf hammadde olarak da kullanabilir.
Cam:
Camın bileşimine giren üç grup madde vardır. Bunlar cam haline gelebilen oksitler, eriticiler ve stabilizatörler denilen maddelerdir. Şişe, kavanoz, cam bardak, vazo ve diğer cam atıklar toplama kutularında veya atığın oluştuğu yerlerde ayrı toplanır ve bu atıklar renklerine göre ayrılarak geri dönüşüm tesislerine verilir. Burada atık, katkı maddelerinden ayrılır. Cam maddeler kırılır ve hammadde karışımına karıştırılarak eritme ocaklarına dökülür. Kırılan cam, beton katkısı ve camasfalt olarak da kullanılmaktadır. Camasfalt'a %30 civarında geri dönüşmüş cam katılmaktadır. Cam, sonsuz bir döngü içinde geri dönüştürülebilir, yapısında bozulma olmaz.
Geri Kazanımın Önemi :
Doğal kaynaklarımızın korunmasını ve gereksiz israfını önler.
Enerji tasarrufu ve eldesi sağlamamıza yardım eder.
Atık miktarını azaltarak katı atık depo sahalarında alan işgaline sebep olmaz, dolayısıyla çöp taşıma yükünü ve bertaraf alanını azaltırken depolama işlemlerinde de kolaylık sağlar.
Geri dönüşüm/kazanım ve tekrar kullanım geleceğe ve ekonomiye yapılan bir yatırımdır.
Alüminyumun geri kazanımıyla :
- Enerji tüketiminde % 95, hava kirliliğinde % 90, su kirliliğinde % 97, baca gazı kirletici emisyonunda % 99 oranında azalma olur ve boksit cevheri de korunmuş olur.
- Bir kilogram alüminyum kutu geri kazanıldığında; 8 kg boksit madeni, 4 kg kimyasal madde, 14 kW/sa elektrik enerjisi kullanımı korunmuş olur.
- On adet alüminyum içecek kutusu geri kazanıldığında, 100 kW/sa bir lambanın 35 saatte veya bir TV’ nin 30 saatte harcadığı elektrik enerjisi korunmuş olur.
- Bir ton kullanılmış alüminyumdan alüminyum üretilirse; 1300 kg boksit bakiyesi, 15000 litre soğutma suyu, 860 litre proses suyu, 2000 kg CO2 ve 11 kg SO2 emisyonu daha az oluşur.
Kullanılmış kağıdın (1 ton) geri kazanmıyla :
- 12400 m3 havadaki sera gazı olan karbon dioksitin bertaraf edilmesi,
- 12400 m3 oksijen gazının üretilmeye devam etmesi,
- 34 kişinin oksijen ihtiyacını sağlayan 17 yetişkin ağacın korunması,
- Ayda 3 ailenin tükettiği 32 m3 su tasarrufu,
- Kış aylarında ısınma amacı ile iki ailenin tüketeceği 1750 litre fuel-oil tasarrufu,
- 2,4 m3 çöp depolama alanından tasarruf,
- 20 ailenin bir ay süreyle tüketeceği 4100 kW/sa elektrik enerjisinden tasarruf edilebilmesi mümkündür.
Camın Geri Kazanımıyla :
- Enerji tüketiminde azalma %25
- Hava Kirliliğinde azalma %20
- Maden atığında azalma %80
- Su Tüketiminde azalma %50 sağlanmakta,
- Korunan doğal kaynaklar kum, soda, kireç olmaktadır.
Doğada ve çevremizde bulunan her malzeme türü gibi ambalajların da içinde bulundukları çevre ile etkileşimleri kaçınılmazdır.
Tüketici tarafından bir kere kullanıldıktan sonra ambalajlar yok olmamakta, bir şekilde el değiştirmektedirler. Genellikle satılmak ya da bedelsiz verilmek suretiyle kullanıcılar tarafından bir anlamda uzaklaştırılmaktadırlar. Ancak, bu durum sonunda gerek çevremiz, gerekse öncelikle insan sağlığı ve tüm canlılar üzerinde sürekli ve önlenemeyen bir tehlike kaynağı yaratmaktadır.
Çözüm, ambalajın geri dönüşümünde, geri kazanımında ve tekrar kullanımındadır. Bu sayede kullanılmış ambalajlar çöpe atılmayacak, çevremize dağılıp çevre kirliliği yaratmayacaktır. Defalarca kullanılabilen ambalajların yarattıkları kazançlar saymakla bitmez. Bilinçli bir sirkülasyon sayesinde, çevre zararlarının önlenmesi yanında ve yurt ekonomisine katkıları çok büyük olacaktır.
Kaynak: tukcev.org.tr
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder